فرش مشهد

فرش مشهد یکی از فرش های قدمت دار است که در دسته فرش های اصیل و قدیمی قرار می گیرد . تاریخچه ی فرش مشهد به حدود پنج قرن پیش بر می گردد . فرش مشهد در قدیم به عنوان تحفه ی پادشاهان ایران به سایر افراد مهم در سراسر کشور تقدیم میشده است .
فرش دستباف مشهد از بهترین الیاف پشم بافته می شده است. به گونه ای که الیاف پشم به شدت صیقل داده می شدند تا بتوانند رنگ را به خوبی انعکاس دهند و فرش بافته شده با این روش بسیار زیبا و شکیل و نفیس می نموده است.
البته این عمل باعث می شود که مدت عمر فرش کاهش یابد ، به همین دلیل در برهه ای با شکل گرفتن این طرز فکر که فرش مشهد کیفیت لازم را ندارد ، سفارش اروپاییان از این فرش نفیس کاهش یافت و صادرات فرش مشهد به اروپا کم تر از گذشته شد .
شروع قالی بافی در مشهد
نمی توان به طور قطع شروع بافت فرش مشهد را تخمین زد . به طور کلی در استان خراسان رضوی بافت فرش مشهد در زمان شاه عباس صفوی شروع شده و گفته می شود ، فرش مشهد برای مفروش کردن آستان قدس رضوی به دستور شاه عباس بافته شده است.
ویژگی های ظاهری فرش مشهد
فرش در ایران در شهر های مختلف و بخش های مختلف هر استان یا شهرستان بافته می شده و می شود . تفاوت فرهنگ و روش گره زدن ، طرح و روش رنگرزی باعث ایجاد تفاوت فرش ها در مناطق مختلف ایران می شود . همانطور که گفته شد ، رنگرزی از جمله رشته هایی بوده است که در میان برخی از خانوارهای ایرانی رونق داشته است ، و این راز سینه به سینه به افراد آن خانه و خانواده انتقال می یافته است . به همین دلیل رنگ های قالی های بافته شده در مناطق مختلف ایران باهم متفاوت است .
طرح و رنگ نیز به همین صورت ، توسط استادکاران و طراحان خوش ذوق هر منطقه جغرافیایی بر کاغذ نقش می بسته و توسط بافندگان بافته می شده است . به همین دلیل فرش مشهد نیز طرح و رنگ مخصوص خود را دارد و همین سبب تفاوت فرش مشهد با سایر فرش های بافت ایران شده است .
گل های شاه عباسی ، دارای ساقه های ظریف و باریک ، از ویژگی های فرش مشهد است . این فرش از نظر ساختار اگر بررسی گردد ، شباهت بسیاری به سبک خاص طرح های هراتی که بسیار اصیل می باشد، داراست .
امروزه در بافت فرش مشهد ، در سبک طرح افشان و لچک و ترنج از طرح گل های شاه عباسی اصیل هراتی استفاده می شود و جدیدا فرش هایی با طرح های گل فرنگ نیز در مشهد بافته می شود .
طرح های لچک و ترنج سعدی نیز از جمله طرح های خاص است که در خراسان جنوبی بافته می شود .
اگر بخواهیم فرش مشهد را از نظر رنگ مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم ، رنگ های سرخ عنابی ، کرم ، انواع سبزها ، آبی و سرمه ای و قهوه ای ، از جمله رنگ هایی هستند که در فرش مشهد بافته می شود .
ابعاد قالی مشهد
فرش مشهد در انواع ابعاد و سایز بافته می شود . از جمله سایزهایی که در میان فرش های مشهد دیده می شود ، فرش های 6 متری ، 12 متری و 15 متری می باشد . حتی در میان فرش های مشهد ، قالی هایی دیده می شود که بزرگتر از 15 متر و در حدود 100 متر مربع می باشند. اما ابعاد کوچکتر و خیلی کوچک در میان قالی های بافته شده در مشهد بسیار نادر است.
در قالی های مشهد ، فرش های عمو اوغلی هستند که عموما بیش از 100 متر مربع مساحت دارند.
بررسی فرش مشهد از لحاظ فنی
فرش های دستباف با رجشمار و فرش های ماشینی با شانه و تراکم شناخته می شوند . اما فرش های دستباف در مناطق جغرافیایی مختلف ایران با رجشمار های مختلف و خاص آن محل بافته می شود و فرش های مشهد اغلب دارای رجشمار میان 30 تا 35 می باشند. در مواردی هم دیده شده است که فرش مشهد با رجشمار 40 بافته می شود .
مثلا در قالی های قدیمی و معروف عمواوغلی و صابر تار ، رجشمار تا 130 عدد نیز دیده می شود.
نوع گره در بافت فرش های دستباف ایران ، از نوع فارسی و ترکی می باشند اما گره فارسی رایج تر و قدیمی تر می باشد . که از هر دو نوع گره در بافت فرش های دستباف مشهد استفاده می شود .
و فرش های ماشینی نیز در مشهد با دستگاه نساجی بافته شده و در شانه و تراکم های مختلف بافته می شود .
شهرهایی هستند که در مشهد به بافت فرش مشهد مشغول هستند . شهر های طرقبه ، شاندیز ، زشک ، جاغرق و نوغند از جمله این شهرها هستند .