همه چیز در مورد فرش ماشینی مشهد

در کنار محصولات کاشان ، فرش های ماشینی مشهد هم از تقاضای خوبی در بازار برخوردار هستند . با وجود آن که نمی توانیم برای آغاز فرش بافی در شهر مشهد و استان خراسان تاریخ دقیقی را در نظر بگیریم اما می دانیم که قدمت و تاریخ فرش بافی در این استان به سال ها قبل بر می گردد . صنایع دستی در استان خراسان ارزش والایی دارد و از سال های دور فرش ها هم به عنوان یکی از صنایع دستی زیبا و جذاب در بین همگان رواج داشته است . به حال آنچه از فرش و فرش بافی استان خراسان در دست است نشان می دهد فرش های بافته شده در استان خراسان در دوره تیموری رونق و رواج خوبی داشته اند . در واقع فرش های استان خراسان از مشخصه های به یاد ماندنی تاریخ دوره تیموری به حساب می آیند . بافت فرش هایی با طرح هراتی یا ماهی زیباترین صنایع دستی هستند که به دوره تیموری در استان خراسان مربوط می شوند . نقشه های هراتی باب در زمان تیموری با رنگ زمینه سرمه‌ای و لاکی سیر در کنار داشتن حاشیه ‌هایی باریک  و نازک به رنگ لیمویی و زرد روشن طرفداران خود را داشته است . همچنین در دوره صفویه روی کار آمدن طرح های گلدار و با نگاره های برگرفته از دل طبیعت رواج را به طرح فرش ها داده و موجب شده تا موزه های صنایع دستی جانی بیشتر بگیرند . در این دوران عمدتا فرش ها با طرح های گلدار رواج بیشتری در بین مردم یافتند . ویژگی فنی فرش های دستبافت استان خراسان جنس نرم و مخملی فرش ها است . 
بررسی تاریخ فرش و قالی بافی حاکی از آن است که پس از چندی که از تولید فرش ماشینی در کاشان گذشت ، شاهد آن بودیم که کارخانه های تولید فرش ماشینی در شهر مشهد تأسیس و مشغول کار شدند . مقاله در دست با بررسی فرش های ماشینی مشهد به دنبال آن است که پس از معرفی فرش های مشهد برتری ها و ویژگی های فرش را بیان کند و در آخر مقایسه ای کوتاه بین فرش های کاشان و فرش های مشهد ارائه دهد .
مقاله مربوطه : مقایسه فرش کاشان با فرش مشهد
تاریخ فرش و قالی در مشهد
اولین اتفاق مهم در زمینه تولید فرش های مشهد به دوره قاجار مربوط می شود .آن هنگام که گسترش فرش بافی در مشهد در حال رونق و رواج بود ، اولین رگه ها از مهم ترین اتفاق در حال شکل گرفتن بود . در همان زمان تمامی فرش های مورد نیاز اروپا از شهر مشهد و شهر های اطراف آن تأمین می شد . رونق و شکل گرفتن فرش هایی با بافت مشهد رفته رفته به حدی گسترش یافت که مردم شهر اقدام به تأسیس کارگاه های بافت در سراسر شهر نمودند . بیش از ده ها کارگاه فرش بافی در شهر مشهد تأسیس شده و فرش بافی در این شهر رونقی بیشتر گرفت . رونق بیشتر از یک طرف و صادرات بیشتر به اروپا از طرف دیگر در حال بهتر شدن شرایط اقتصادی مشهد بودکه بنابر دلایلی این صنعت از رونق افتاد و در این هنگام بود که شهر کاشان با سبقت گرفتن در صنعت قالی بافی ، سرآمد تولید کنندگان و بافندگان در سراسر جهان شد . پایین آمدن کیفیت محصولات در کاهش زیبایی و جذابیت مواردی بود که فرش های مشهد را از رونق انداخت . در آن زمان بافندگان برای زیبایی بیشتر فرش ها به روش های غیر فنی و نادرستی دست زدند که کیفیت فرش های تولیدی را فدای زیبا کرده و دوام فرش ها را کاهش داد .
پس از آنکه تولید فرش های ماشینی در کشور ایران شکل گرفت ، نیروی کار و سرمایه مشهد باز هم به دنبال صنعت قدیمی رفته و کارخانه هایی را در جای جای شهر جهت بافت فرش های ماشینی تأسیس کردند . بگونه ای که امروزه شهر مشهد به یکی از مهم ترین و بهترین مراکز تولید و بافت فرش های ماشینی تبدیل شده است . با آنکه رده بندی فرش های ماشینی از نظر کیفیت و آمار فروش پس از شهر کاشان قرار گرفته است اما مرغوبیت و خوب بودن فرش های ماشینی مشهد بر همگان واضح و اثبات شده است . فرش های ماشینی با برند های معتبر و سرشناس مشهد سهم خوبی در صادرات غیر نفتی ایران بازی می کنند . کاشان ، مشهد ، تبریز و اصفهان چهار قطب تولید فرش در کشور محسوب می شوند .
ویژگی فرش های ماشینی مشهد
استفاده از الیاف مرغوب مدتی است در بافته های مشهد رنگ و رویی تازه به این محصولات داده است . عمدتا در تولیدات فرش های ماشینی از الیافی استفاده می شود که ترکیبی از نخ های اکرولیک و پلی استر می باشد ، هر چه میزان اکرولیک بیشتر و پلی استر کم تر باشد فرش بهتر و مرغوب تر خواهد بود . فرش های مشهد در رقابت با تولیدات سایر شهر ها به دنبال بهتر شدن و گرفتن جایگاه بهتر ، مدتی است میزان خلوص نخ خاب را بالا برده و از نخ هایی استفاده می کنند که اکرولیک بیشتری دارد . بهترین نخ خاب موجود در بازار نخ اکرولیک هیت ست 100 درصد خالص است .
فرش های گل برجسته مشهد در بین افراد آشنا با بازار نام و نشان خوبی دارد . زیبایی در کنار کیفیت توانسته است مرغوبیت فرش های گل برجسته مشهد را بالا ببرد . جالب است بدانیم فرش های گل برجسته همان فرش های عادی و مسطحی هستند که بنا به بافته شدن با نخ های مختلف با دمای ذوب متفاوت به شکل فرو رفته و برجسته در آمده اند . فرش های گل برجسته پس از خروج از دستگاه کاملا یکدست هستند  هیچ فرورفتگی و برآمدگی ندارند . اما پس از خروج از دستگاه به مرحله ای منتقل می شوند و در دمای بالا قرار می گیرند برخی از الیاف دمای ذوب پایین تری داشته و ذوب و فرو رفته می شوند و برخی دیگر دمای ذوب بیشتری داشته و برجستگی ها را شکل می دهند .
اگر چه تا پنج دهه قبل شیرازه بافی ویژگی فرش های مشهد بود ، اما امروزه این موضوع به حدی رایج و عادی شده است که بدون ذکر آن در ویژگی های فرش مشهد می دانیم  شیرازه بافی عضوی جدا نشدنی از این محصولات است . در فرش بافی مشهد چله کشی به روش ترکی انجام شد و نخ پنبه به عنوان نخ تار و پود مورد استفاده قرار می گیرد .
داشتن رجشماری  بین 30 تا 35 نرم رایج رج شمار در این بافته هاست در حالی که گاها این مورد تا 40 رج هم می رسد . ناگفته نماند داشتن رجشمار های 130 هم برای بافته های مشهد وجود دارد اما در اقلیت هستند و عموما در رجشمار 30 تا 35 تولید می شوند . 
رنگ های گیاهی و با کیفیت ویژگی دیگر دیده شده در فرش های مشهد است . این ویژگی از برند های معتبر و صاحب نام مشهد انتظار می رود .
در کنار ویژگی های فنی عنوان شده ، برخی از ویژگی های ظاهری هم هستند که بین فرش های ماشینی مشهد مشترک بوده و تحت عنوان مشخصات ظاهری قالی های مشهد از آن ها یاد می شود . عمده این ویژگی ها به طرح و رنگ محصولات ارتباط دارد .
فرش مشهد شاه عباسی
همانطور که از نام آن مشخص است این طرح مخصوص شهر مشهد است . از قدیم لایام تا کنون طرح هایی خاص در مشهد رواج داشته از جمله گل های شاه عباسی که با داشتن پیچ و خم های جذاب محبوبیت خاصی در بین مردم جهان خصوصا ایرانیان دارند . اصالت طرح شاه عباسی و نگاره هایی این چنین بسیار بالا است . فرش طرح شاه عباسی مشهد در نگاره های خود دارای ساقه هایی بسیار باریک و ظریف می باشد .
علاوه بر این در حال حاضر انواع طرح ‌های افشان ، لچک و ترنج  با داشتن حاشیه ‌هایی نازک و کتیبه ای ویژگی ظاهری محصولات مشهد را شکل می دهد . طرح هایی دارای لچک و ترنج ، گلفرنگ ، برجستگی و فرو رفتگی، نقوش و طرح های سه بعدی ، گل های ریز و درشت بر اساس نگاره های درشت شاه عباسی که دارای نازکی و قوس خاصی هستند از دیگر ویژگی های ظاهری فرش های مشهد است .
از نظر رنگ بندی و لعاب هم فرش های مشهد متفاوت از سایرین هستند . به گونه ای که متخصصین می تواند فرش های مشهد را بر اساس رنگ و ظاهر از فرش های سایر برند های متمایز کنند . در محصولات مذکور از رنگ هایی استفاده می شود با تم قرمز و عنابی . رنگ زمینه فرش های مشهد عمدتا قرمز سیر ، عنابی ، قرمز مایل به قهوه ای هستند . در سال های اخیر تنوع و گستردگی بر اساس رنگ بیشتر شده و شاهد تولید فرش هایی با رنگ زمینه سبز و آبی سرمه ای در نگاره های مختص مشهد هستیم .
در کل با وجود آنکه فرش مشهد با فرش کاشان تفاوت هایی دارد و از نظر کیفیت ،زیبایی و دوام و قیمت در رده بعد از فرش های کاشان قرار دارند اما برای خرید و استفاده مناسب بوده و برند های نامی و خوش وجه زیادی در شهر مشهد مشغول فعالیت هستند .