مشخصات فنی و تکمیلی فرش ماشینی قبل از خرید

گسترش یافتن صنعت فرش بافی و رونق آن در چند دهه اخیر سبب شده تا تولیدات فرش کاشان با تنوع بالایی از تراکم، جنس و رنگبندی ارائه گردد که انتخاب را برای افراد کمی سخت و دشوار نموده است. از طرفی با وجود کلاهبرداران و سودجویان در هر حرفه و صنعتی چون فرش ماشینی، توصیه ما به خریداران، ابتدا افزایش اطلاعات خود در این زمینه بوده و سپس برای خرید اقدام نمایند. ما معتقدیم انتخاب آگانه یک هنر است به همین دلیل سعی نمودیم در این بخش مهم‌ترین مشخصات فنی و تکمیلی فرش ماشینی قبل از خرید را جهت افزایش آگاهی مشتریان گرامی به صورت کامل توضیح و تشریح نماییم.

درجه کیفیت فرش ماشینی

منظور از درجه کیفیت فرش ماشینی، رتبه بندی است که به محصولات مختلف تولید شده بر اساس کیفیت، دوام و ماندگاری آنها داده می‌شود. از عوامل موثر بر کیفیت فرش ماشینی نیز می‌توان به مواردی چون نوع بافت، جنس الیاف مصرفی، تراکم به کار رفته در قسمت عرضی و طولی آن، دستگاه بافنده و مواردی این چنین اشاره داشت که بر این اساس درجه بندی‌های متعددی برای هر فرش تعیین شده است. علاوه بر آن تولید محصولات با استفاده از ماشین آلات قدیمی که از دقت عمل زیادی برخوردار نبود و هنوز در برخی از کارخانجات مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن بود سبب بروز خطا و یا عیوبی در حین بافت فرش گردد که این دست محصولات را در درجه بندی پایین قرار داده که با قیمتی مناسب‌تر ارائه می‌گردد.

با توجه به مطالب مذکور می‌توان اذعان داشت که همه فرش های ماشینی به دلایل متعدد در یک رتبه یا درجه کیفی نیستند و بر بافت و کیفیت و برندنشان به انواع مختلفی تقسیم و درجه بندی می‌شوند که در زیر نام برده شده و هرچه از درجه کمتری برخوردار باشد، یعنی با کیفیت بالاتر، جنس الیاف مرغوب و بدون هیچ گونه عیب و نقصی تولید شده است.

• فرش ماشینی درجه یک یا (S)
• فرش ماشینی درجه یک و نیم یا (S1)
• فرش ماشینی درجه دو یا  (S2)
• فرش ماشینی درجه سه یا  (S3)
• فرش ماشینی درجه چهار یا  (S4)
• فرش ماشینی درجه پنج یا (S5)

تراکم عرضی یا شانه فرش

تراکم عرضی یا شانه فرش به تعداد گره‌های موجود در عرض فرش  که در یک متر بافته شده می‌گویند. برای مثال فرش ماشینی 1200 شانه در یک متر مربع عرض فرش دارای1200  رچ یا گره است. تراکم عرضی و یا همان شانه فرش در ظرافت و زیبایی و ریزبافتی فرش بسیار موثر است، بدین معنی که هر چه فرش از شانه بالاتری برخوردار باشد، به همان میزان دارای ظرافت و زیبایی است. بر این اساس می‌توان گفت فرش 1200 شانه قطعا بافتی زیباتر و ظریف‌تر از فرش 700 شانه ماشینی دارد. اما جهت تشخیص صحت تراکم به کار رفته در تراکم عرضی هر محصولی، می‌توانید با شمارش گره‌ها در یک سانتی‌متر از آن به اطمینان برسید. یعنی در یک سانتی‌متر عرضی فرش 1200 شانه باید 12 گره و یا در یک سانتی‌متر از فرش 700 شانه نیز 7 گره وجود داشته باشد.

تراکم طولی فرش یا تراکم

منظور از تراکم طولی فرش یا تراکم، تعداد گره یا رچ طول فرش که در یک متر بافته شده است؛ برای مثال در یک متر طولی فرش ماشینی 1000 شانه با احتساب سه ردیف پود چیزی حدود سه برابر یعنی سه هزار رچ یا گره بافته شده و به همین علت از این محصول با عنوان فرش 1000 شانه تراکم 3000 نیز نام برده می‌شود. تراکم طولی فرش را نیز مانند تراکم عرضی می‌توانید به صد تقسیم کرده و برابری و صحت حاصل آن را در یک سانتی‌متر طول بررسی نمایید. هر چه فرش از تراکم طولی بالاتری برخوردار باشد، بافت فرش منسجم و مستحکم‌تر خواهد بود. از این رو تولیدکنندگان فرش 700 شانه پرفروش و پرکاربرد را با تراکم طولی بیشتر یعنی 2550 تولید و ارائه می‌نمایند. تراکم طولی گره‌های فرش 700 شانه تراکم 2550 چیزی بیشتر از حد استاندارد سه ردیف پود است که سبب استحکام بالای بافت گره‌های آن و مقاومت در برابر پاخور زیاد شده است.

انواع جنس نخ خاب فرش

فرشهای ماشینی شامل الیاف مصرفی مختلفی از جمله نخ تار و پود که پنبه یکی از بهترین انواع نخ پود فرش در بازار فروش فرش ماشینی است و نخ پود جوت نیز که از کیفیت پایین‌تری برخوردار بوده و نخ خاب برای بافت گره‌ها است که به طور کلی می‌توان گفت هفتاد الی هشتاد درصد وزن فرش را نخ‌های خاب و یا گره‌های مصرفی در آن تشکیل می‌دهند که جنس موادی که برای تولید آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار اهمیت دارد. الیاف بافتی که در کارخانجات تولیدی برای بافت گره‌های فرش به کار گرفته می‌شوند از جنس‌های مختلفی برخوردارند که با توجه به کیفیت و کارآیی و تراکم به کار رفته در هر محصول، جنس نخ خاب فرش ماشینی متناسب با آن را مورد استفاده قرار می‌دهند.

ضمنا تعداد لایه‌های نخ نیز در کیفیت نخ فرش تاثیر زیادی دارد مثلا نخ 6 لایه به مراتب بهتر از 4 لایه است و همچنین کشور عرضه کننده نخ فرش نیز یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده در کیفیت بافت فرش است؛ مثلا نخ فرش بایر آلمان و نخ فرش ترک یکی از بهترین الیاف بافت فرش ماشینی در جهان است. البته هیت ست شدن نخ فرش نیز به مقاومت آن می افزاید. تولیدکنندگان جهت افزایش مقاومت و کیفیت فرش، از انواع جنس نخ خاب در آنها استفاده می کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• نخ فرش صد در صد اکریلیک که به علت برخورداری از شباهت به لحاظ نرمی و لطافت، خاصیت ارتجاعی و برگشت پذیری، وزن سبک و ثبات رنگی بسیار شبیه به پشم طبیعی بوده و در حال حاضر به عنوان بهترین الیاف بافت فرشهای ماشینی شناخته می‌شود.
• نخ فرش پلی استر که دارای ظاهری براق و درخشان است و به همین دلیل به عنوان الیاف ابریشمی جهت تولید فرش ابریشم گونه به کار گرفته می‌شود.
• نخ فرش بی سی اف که به دلیل برخورداری از حجم و خاصیت پوشانندگی بالا بسیار مناسب تراکم‌های پایین است و دارای ویژگی‌هایی چون قیمت مناسب، ظاهری شفاف و براقیت و برگشت پذیری نیز است.
• نخ فرش نخ ورژن از جنس گرانول نو بوده و از دسته اول پتروشیمی است که از مرغوبیت و دوام بالا، ثبات رنگی، لطافت و نرمی، پرزدهی کم و قیمت مناسبی برخوردار است.

ارتفاع نخ خاب در فرش های ماشینی

یکی از عواملی که در لطافت و نرمی فرش تاثیر بسزایی دارد ارتفاع نخ خاب در فرش های ماشینی است که بسته به تعداد تراکم گره فرش های ماشینی به دلیل ثابت نگه داشتن وزن فرش ارتفاع نخ خاب آنها را کم یا زیاد می‌کنند که هر چه ارتفاع آن بیشتر باشد فرش لطیف‌تری خواهیم داشت برای مثال فرش های 700 شانه خیلی نرم‌تر و لطیف‌تر از فرش های ماشینی 1200 هستند و از پاخور راحت‌تری برخوردارند که این سبب کاربری بسیار خوب فرش ماشینی 700 شانه برای فضاهای پرتردد و بدون مبلمان مانند آشپزخانه و نشیمن شده است. به طور کلی ارتفاع نخ خاب فرشها از نیم میلی‌متر تا 1.2 سانتی‌متر متغیر است. از طرفی هر چه تراکم گره‌ها در بافت فرش افزایش یابد مقدار الیاف مصرفی نیز در آن افزایش یافته و سبب افزایش وزن فرش بالاتر از حد استاندارد شده که به تبع آن ارتفاع نخ خاب را کاهش داده و سبب ظرافت بیشتر فرش های تراکم بالا و محدودیت کاربری آن در فضاهای پرتردد می‌شود.

تراکم پود و گره در متر مربع فرش

یکی از مواردی که اکثر تولید کنندگان فرش ماشینی هنگام فروش به آن اشاره نمی‌کنند تراکم پود و گره در متر مربع فرش است که در افزایش مقاومت فرش ماشینی تاثیر زیادی داشته و تعداد آن در متر مربع محاسبه می‌شود مثلا تراکم پود 2700 به مراتب مقاوم‌تر از تراکم پود 2550 است. همچنین تراکم گره در متر مربع به شمارش تعداد گره‌های یک فرش در متر مربع گفته می‌شود که هر چه تعداد آن بالاتر باشد مسلما فرش از کیفیت و مقاومت بیشتری نیز برخوردار خواهد بود. تراکم گره در متر مربع حاصل ضرب تعداد گره‌های عرضی فرش در خودش است.

انواع دستگاه بافت فرش ماشینی

طبق گفته‌های قبلی یکی از عوامل مهم دیگر که باعث افزایش کیفیت بافت فرش ماشینی می‌شود، دستگاه بافت فرش آن است؛ زیرا استاندارد نبودن دستگاه ممکن است سبب بروز مشکلات فنی بسیار و عیب در بافت فرش شود. از ابتدای صنعتی شدن تولید فرش، ماشین آلاتی که از همان ابتدا روی کار آمده، در تولید فرش با تراکم و کیفیت‌های مختلف، از قابلیت‌های متفاوتی برخوردار هستند که مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع دستگاه بافت فرش ماشینی عبارتند از دستگاه‌های فرش بافی وندوویل بلژیک که از سرعت و دقت عمل بیشتری جهت بافت فرش با کیفیت بالاتر نسبت به دستگاه‌های فرش بافی شونهر آلمان برخوردار هستند. اما مدلهایی چون ژاکارد و ماکویی، تکسیما و CRT از سری دستگاه‌های بافت قدیمی هستند که اخیرا دیگر در کارخانجات فرش بافی یا مورد استفاده نیستند و یا به ندرت در تولیدات کم تراکم و ارزان قیمتی چون فرش راهرویی، گلیم و گبه و مورد کاربری تولیدکنندگان قرار می‌گیرد.

انواع سایز یا شکل فرش

بنا به نیازهای مختلف افراد در بهره‌مندی از سایزهای مختلف فرش طبق متراژ منزل و یا فضای موردنظرشان، فرش های ماشینی در اندازه و سایزهای استاندارد و غیراستانداردی تولید و ارائه می‌شوند که از پرکاربردترین آنها می‌توان سایزهای استاندارد را معرفی نمود که برای مثال افراد اصولا به جهت بهره‌مندی از سایز فرش مناسب پذیرایی با احتساب فضای خالی بین 20 تا 50 سانتی‌متر در اطراف فرش تا دیوار طبق متدهای به روز طراحی داخلی، به تهیه و خریداری فرش 12 متری 1500 شانه یا 1200 می‌پردازند که در مقایسه با فرش 12 متری 700 شانه قطعا از ظرافت و زیبایی و نیز قیمت بالاتری برخوردار است. انواع سایز یا شکل فرش در بازار به شرح زیر موجود هستند:

• فرش 24 متری در ابعاد 6 در 4 متر
• فرش 12 متری 3 در 4 متری
• فرش 9 متری 2.5 در 3.5
• فرش 6 متری 2*3 متر
• قالیچه 1.5 در 2.25 یا فرش 4 متری
• سایز 2 در 2 گرد یا فرش دایره با قطر 2 متری
• سایز 1 در 1 یا فرش گرد با قطر 1 متر
• فرش 1 در 1.5 یا قالیچه ذرع و نیم
• کناره 1 در 2 یا کناره فرش با عرض 1 متر
• کناره 1 در 3 یا کناره فرش عرض 1 متری
• کناره 1 در 4 یا فرش کناره 1 متر عرض
• ابعاد 50 در 80 سانتی‌متری یا پادری
• ابعاد 100*50 سانتی‌متر در ابعاد پشتی

ضمنا انواع فرش با سایز و شکل نامتقارن، سجاده فرش مسجد، فرش بزرگ پارچه یا یکپارچه، فرش ابعاد سفارشی و انواع دیگر آن در سایزهای مختلف علاوه بر موارد نام برده در فوق نیز طبق نیاز مشتریان پس از سفارش قابل بافت و تولید هستند. تمامی ابعاد استاندارد و غیر استاندارد فرش ماشینی ممکن است در انبار موجود یا ناموجود باشد که با اعلام مشتری اقدامات لازم جهت تولید آن صورت می‌گیرد. همچنین فرش ها به دلیل فضاهای نامتقارن و غیر استاندارد بعضی از منازل یا سبک دکوراسیون با چیدمان متفاوت طبق نیاز بازار در اشکال مختلف و استانداردی همچون فرش ماشینی مستطیل شکل، مربع، دایره، بیضی و غیر استاندارد و نامتقارن، سایز بزرگ، اشکال خاص و سفارشی طرح‌های عروسکی و فانتزی تولید و ارائه می‌گردد که این‌ها طبق سفارش مشتری قابل تولید است.

تعداد رنگ به کار رفته در فرش و رنگبندی زمینه آن

از آنجایی که نقش نگاری فرش با استفاده از الیاف بافت رنگرزی شده صورت می‌پذیرد، به عنوان یکی از مشخصات فنی فرش که در لیبل پشت فرش نیز قید شده، می‌توان به تعداد رنگ به کار رفته در فرش و رنگبندی زمینه آن اشاره داشت. تولیدکنندگان به دلیل زیباتر شدن طرح و نقوش فرش های ماشینی همیشه سعی داشته‌اند، تعداد رنگ فرش های ماشینی را افزایش دهند که تعداد رنگ هایی که تا به امروز با توجه به نظر تولید کننده و نقش فرش و قابلیت رنگ پذیری دستگاه مورد استفاده در تولید فرشهای ماشینی قرار می‌گرفته عبارتند از فرش 6 رنگ و 7 رنگ که در تولیدات ابتدایی و یا بافت گلیم و گبه و فرشهای ارزان قیمت استفاده میشد، فرش 8 رنگ، 10 رنگ و 12 رنگ که اخیرا در تولیدات فرش کاشان با تراکم بالا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و رنگی‌ترین و پر نقش و نگارترین فرشها با استفاده از این سه پالت رنگی اخیر تولید و ارائه می‌گردد.

علاوه بر آن رنگ اختصاصی برای بوم یا زمینه فرش بسیار متنوع است که بسته به نیاز بازار محصولات در رنگ زمینه مختلفی تولید می‌گردند. همچنین ست شدن فرش ماشینی با انواع دکوراسیون علت دیگری از تولید رنگ‌های متنوعی از بافت فرش ماشینی است که از جمله می‌توان به فرش کرم، سرمه ای بسیار کاربردی و پرفروش، طیف رنگی فرش آبی مانند آبی فیروزه ای، آبی کاربنی و اطلسی، گردویی، بادامی، فرش لاکی یا روناسی جذاب و زیبا، گلبهی، فرش زرد و طلایی،ترمه ای یا سبز، فرش فیلی و نقره ای از رنگهای خنثی پرطرفدار جدید، فرش بنفش یا یاسی، نسکافه ای و غیره  اشاره داشت.

مشخصات تکمیلی فرش ماشینی

از دیگر مشخصاتی که تعیین کننده نوع کاربری و تناسب آن با نیاز مشتری است، می‌توان به مشخصات تکمیلی فرش ماشینی اشاره داشت که در جهت تکمیل خصوصیات فنی آن ارائه شده است و افراد راحت‌تر می‌توانند نیاز خود را با محصول مودر نظرشان تطابق داده و تصمیم به انتخاب یا عدم آن جهت خریداری بگیرند. در زیر به ارائه چند مورد از مهم‌ترین آنها به عنوان دغدغه بسیاری از مشتریان در هنگام خرید پرداخته‌ایم که با مطالعه آن می‌توانید از تناسب فرش با نیاز و شرایط خود نیز اطمینان حاصل نمایید.

فرش ضد حساسیت

فرش ضد آلرژی یا فرش ضد حساسیت به محصولاتی گفته می‌شود که طی فرآیندهای هیت ست شدن و آهار و تکمیل باعث کاهش پرزدهی و به تبع آن کاهش بروز مشکل در سلامتی افراد چون سردردهای مزمن، خارش پوستی، سوزش چشم و گلو در منزل می‌شود؛ زیرا عدم پرزدهی سبب جلوگیری از آزاد شدن گازهای مضر از خود و رشد و تکثیر و انتشار انواع بیماری‌های پوستی و قارچی و تنفسی می‌شود.

فرش ضد الکتریسته ساکن

این ویژگی باعث شده که چنین فرشهایی به راحتی باعث وارد شدن شوک‌های کوچک الکتریکی به فرد نشوند و پس از شستشو بارهای الکتریکی آنها به راحتی آزاد شده و اصلا چروک و به راحتی کثیف و آلوده نشوند. فرش ضد الکتریسیته ساکن از مرغوبیت و محبوبیت بسیار زیاد به ویژه برای خانواده‌های دارای نوزاد یا فرزند خردسال برخوردار است.

مقاومت در برابر حرارت مستقیم

فرش های هیت ست شده به دلیل اینکه بخار آب مقاومت بالاتری به آنها داده می‌شود، از مقاومت بیشتری در برابر حرارت مستقیم برخوردار می باشند. همچنین الیاف بافت اکریلیک خود نوعی الیاف مقاوم حرارتی یا به عبارتی بهتر دارای مقاومت در برابر حرارت مستقیم است که به کارگیری از آن در تولیدات فرش کاشان سبب ارائه فرش ضد سوختگی شده و به عبارتی در برخورد ناگهانی با اجسام داغ مانند اتو دچار واکنش و تغییر رنگ نمی‌شود.

علامت استاندارد فرش

علامت استاندارد برای فرش های ماشینی نشان دهنده کیفیت بالای مورد تایید آنها توسط سازمان استاندارد ملی ایران است. ناگفته نماند که شما می‌توانید علامت استاندارد فرش را بر روی برچسب تمامی محصولات ارائه شده توسط فروشگاه اینترنتی فرش کاشان مشاهده نمایید تا در انتخاب فرش خود آگاهانه و از روی اعتماد و اطمینان کامل از لحاظ فنی و کیفی عمل نمایید.